آموزشگاه موسيقي راه صبا

تمدن بشري از دوران ماقبل تاريخ تاكنون تغييرات زيادي را تجربه كرده است. همين تغييرات هم موجب شده كه ما امروزه از يك شكارچي خبره تبديل به يك مهندس يا حتي هنرمند شويم. در كنار توسعه همه ابزارهايي كه به ما كمك كرده‌اند تا در جنبه‌هاي مختلف زندگي خود پيشرفت كنيم و تمدن خودمان را بسازيم، موسيقي و سازها نيز تغيير كرده‌اند. درست است كه موسيقي كوبه اي و به خصوص طبل‌ها اولين سازهايي هستند كه به دست بشر ساخته و نواخته شدند؛ اما تغيير چشمگير آنها باعث شده تا سبك‌ها و فرم‌هاي مختلفي از سازهاي كوبه‌اي شكل بگيرند. به طوري كه امروزه آموزش موسيقي كوبه اي يا حداقل يك سازه كوبه اي به شكل حرفه اي در آموزشگاه هاي موسيقي تدريس مي شود.

تاريخچه موسيقي كوبه اي

مهم نيست كه در كجا متولد شده‌ايد يا چه سبك موسيقي را گوش مي‌دهيد، در هر صورت حتما آواي حداقل يك ساز كوبه‌اي را در طول زندگي خود شنيده‌ايد. همانطور كه مي‌دانيد طبل يكي از اولين سازهاي كوبه‌اي ساخته شده به دست بشر است كه تقريبا در همه جاي دنيا نواخته مي‌شود و بخش مهمي از موسيقي فولكلور است. تقريبا در همه سبك‌هاي موسيقي، از موسيقي‌هاي محلي عامه‌پسند گرفته تا موسيقي‌هايي كه براي مراسمات مذهبي و نظامي نواخته مي‌شوند، اين ساز حضور پررنگي دارد. بنابراين سازهاي كوبه‌اي و موسيقي درام بخشي از فرهنگ موسيقي در جهان محسوب مي‌شوند.
طبل مشهورترين ساز كوبه‌اي و در عين حال يكي از قديمي‌ترين سازهاي موسيقي است كه تاكنون مورد استفاده بشر بوده است. جالب است بدانيد كه نياكان ماقبل تاريخ ما نيز از اين ساز استفاده مي‌كردند. طبل در حدود 7 هزار سال پيش به شكل مدرن و امروزي خود به جهان معرفي شد.
كم كم استفاده از اين ساز خوش صدا در جهان همه‌گير شد. به طوري كه تا قرن دوم قبل از ميلاد بسياري از ساكنين ژاپن، هند، آسياي ميانه، آفريقا و جنوب اروپا نيز از اين ساز استفاده مي‌كردند. البته اين ساز در اروپا مانند ساير نقاط جهان محبوب نبود. اما پس از پايان جنگ‌هاي صليبي و هنگامي كه ارتش‌هاي اروپايي در زمان بازگشت به خانه از اين ساز به عنوان ساز نظامي استفاده كردند، به شدت محبوب و پرطرفدار شد.
بعد از اتمام اين جنگ‌ها، نواختن طبل در سراسر اروپا رواج پيدا كرد و توانست در موسيقي فولكلور براي خود جايي دست و پا كند. با وجود اين محبوبيت ديگر سازهاي كوبه‌اي در اركسترهاي كلاسيك اروپايي، نقش ريتم مركزي را ايفا مي‌كردند. در بازه زماني بين اتمام جنگ‌هاي صليبي تا قرن بيستم پس از ميلاد، انواع مختلفي از سازهاي كوبه‌اي به جهان معرفي شد. اين سازها كم كم در سبك‌هاي متنوع موسيقي نيز كاربرد پيدا كردند.

معروف ترين سازهاي كوبه‌اي ايراني

برخي از مهمترين سازهاي كوبه‌اي ايراني عبارتند از:
دهل: يك سازه استوانه‌اي شكل است كه دو طرفش پوسته دارد و بيشتر در سيستان و خراسان نواخته مي‌شود.
تمبك: اين ساز كه به نام‌هاي ديگري مانند تنبك، دمبك، دندونك و ضرب نيز شناخته مي‌شود، يك ساز يك طرفه است كه فقط يك سمتش با پوست پوشيده شده است. اين ساز چوبي يا فلزي در بيشتر نواحي ايران نواخته مي‌شود.
دف: دف نيز يك ساز كوبه‌اي بسيار پرطرفدار در ايران است كه قالبي گرد دارد و در اندازه‌هاي مختلف توليد مي‌شود.
دايره: اين ساز كوبه‌اي مخصوص نواحي شمال خراسان، نيشابور، چهارمحال و بختياري، هرمزگان، بلوچستان، گيلان، مازندران، گلستان، بوشهر، خوزستان، يزد و آذربايجان است.
دمام: اين ساز سنتي بيشتر در بوشهر نواخته مي‌شود و از يك بدنه استوانه‌اي نسبتا بلند برخوردار است. براي نواختن اين ساز از دست و مضراب به صورت همزمان استفاده مي‌شود.

بر اساس داده‌هاي مطالعاتي، استعداد يادگيري موسيقي به عوامل مختلفي بستگي دارد. محيط زندگي، شدت تمرينات و حتي ژنتيك از جمله مواردي هستند كه در اين داده‌ها به عنوان عوامل موثر بر روي يادگيري موسيقي به آنها اشاره شده است. البته كه انتخاب بهترين آموزشگاه موسيقي نيز از جمله عواملي است كه موجب شكوفايي استعداد در افراد مي‌شود.

آيا ژن‌ها روي استعداد يادگيري موسيقي تاثير دارند؟

ژن‌ها تا حدودي مسئول ميزان خلاقيت ذهني ما هستند. البته كه خلاقيت مي‌تواند نتيجه محيطي باشد كه در آن رشد كرده‌ايد؛ اما در اين بين نبايد از نقش ژن‌هايي كه به ارث برده‌ايد غافل شويد.

يك مطالعه جديد ثابت كرده است كه به طور متوسط، 30 درصد از خلاقيت يك نوازنده (منظور خلاقيت مرتبط با آهنگسازي و نوازندگي است.) به ژن‌هايي كه به ارث برده است مربوط مي‌شود. با اين حساب، اكنون مي‌توانيم با اطمينان بگوييم كه ژن‌هاي خلاق، مشروعيت دارند.

در حال حاضر خبر خوبي كه وجود دارد اين است كه حتي اگر ژن خلاقيت نداشته باشيم باز هم 70 درصد استعدادمان در يادگيري موسيقي‌ به ميزان تلاش و تمرينات خودمان بستگي دارد.

چيز ديگري كه اين تحقيق كشف كرد اين است كه ژن‌هاي خاص از مسيرهاي خاص بيولوژيكي براي تاثيرگذاري بر روي مهارت يادگيري موسيقي استفاده مي‌كنند. به همين دليل هم هست كه برخي از افراد مي‌توانند به سرعت يك قطعه جديد موسيقي را ياد بگيرند؛ اما برخي بايد ساعت‌ها وقت صرف كنند تا چند نت را بياموزند.

با اين حال محدوديت‌هايي نيز در اين مطالعه وجود دارد. به عنوان مثال شركت‌كنندگان در آن فقط 300 فنلاندي بودند؛ و ميزان خلاقيت اوليه آنها طبق اظهارات خودشان اندازه‌گيري شده بود. اين در حالي است كه طبق نظر روان‌شناسان، بيشتر افراد سعي دارند كه خود را انساني خلاق جلوه دهند. به همين دليل در ابراز ميزان خلاقيت خود اغراق مي‌كنند.

آيا خلاقيت با سلامت روان ارتباط دارد؟

اين مطالعه باعث ايجاد يك بحث و تبادل نظر در بين روانشناسان و محققان شده است. چرا كه در طول اين پژوهش مشخص شد همان ژن‌هايي كه با خلاقيت ارتباط دارند، بر روي سلامت روان نيز تاثير مي‌گذارند. بنابراين سوالي كه اينجا مطرح مي‌شود اين است كه آيا سلامت روان با خلاقيت ارتباط مستقيم دارد؟

تنها پاسخي كه تيم تحقيقاتي به اين سوالات داده‌اند اين است كه مناطق و ژن‌هاي خاصي در اين مطالعه كشف شده است كه قبلا ارتباط آن با سلامت روان تاييد شده بود.

اين تيم در ادامه افزود كه اگرچه اختلالات رواني مرتبط با اين ژن‌ها، به عنوان يك ويژگي منفي مي‌توانند به صورت ژنتيكي منتقل شوند؛ اما كشف اخير نشان مي‌دهد كه اين اختلالات گاهي مي‌توانند منجر به افزايش خلاقيت شوند.

براي درك بهتر اين تفاوت، تيم تحقيقاتي ژنوم‌هاي فردي هر شركت‌كننده را با دقت مورد تجزيه و تحليل قرار داد. تيم قصد داشت كه از تجزيه و تحليل، الگويي بين صفات موسيقي، خلاقيت و همچنين ژن‌ها پيدا كنند.

در نهايت محققان كشف كردند كه ژن‌هاي Chromosome 4 با استعداد يادگيري موسيقي ارتباط دارند. اين ژن‌ها در مناطقي يافت شد كه ژن‌هاي ديگري نيز در آنجا وجود داشتند. قبلاً گفته شده بود كه اين ژن‌ها بر روي خلاقيت موسيقي تاثير مي‌گذارند. يكي از اين ژن‌ها، ژن SNCA است كه اندكي پس از آنكه فرد شروع به نواختن يا گوش دادن به موسيقي مي‌كند فعال مي‌شود. درست است كه اين كشف بسيار جالبي است؛ اما بر اساس آن نمي‌توانيم بگوييم كه آيا ژن‌ها تاثير مثبتي بر روي درك مغز ما از موسيقي دارند يا خير؟

استعدادها ژنتيكي هستند يا اكتسابي؟

بعضي از افراد با پتانسيل و استعداد بيشتري به دنيا مي‌آيند، اما بدون تمرين استعدادشان به نتيجه نمي‌رسد. استعداد يادگيري موسيقي نمونه خوبي براي پاسخ دادن به اين سوال است. به عنوان مثال مطالعه‌اي كه بر روي نوازندگان بريتانيايي انجام شد نشان داد كه نوازندگان برتر، بيشتر از نوازندگان عادي تمرين مي‌كنند اما سريع‌تر از آنها نيز مهارت‌هاي خود را بهبود مي‌دهند.

يك تئوري در اين زمينه وجود دارد كه مي‌گويد براي تبديل شدن به يك متخصص بايد 10 هزار ساعت تمرين كنيد. اما اگر از نظر ژنتيكي استعدادِ لازم را داشته باشيد، مطمئنا زودتر از سايرين به نتيجه مي‌رسيد.