آموزشگاه موسيقي راه صبا

دوره كلاسيك در موسيقي غربي به طور كلي به بازه زماني بين سال‌هاي 1750 تا 1820 ميلادي اطلاق مي‌شود. با اين حال، اصطلاح موسيقي كلاسيك به معناي محاوره‌اي به عنوان مترادف موسيقي هنري غربي نيز كاربرد دارد. در اين مقاله آموزشگاه موسيقي راه صبا، مي‌خواهيم علاوه بر بررسي ويژگي‌هاي اين سبك، به معرفي سازها و آهنگسازان معروف سبك كلاسيك در موسيقي غربي نيز بپردازيم. همه هنرآموزان قبل از يادگيري و آموزش موسيقي بايد اطلاعات خود را در مورد سبك مورد نظر تكميل كنند. بنابراين اگر موسيقي كلاسيك، سبك مورد علاقه شماست؛ خواندن اين مقاله خالي از لطف نيست.

معروف‌ترين آهنگسازان سبك كلاسيك در موسيقي غربي

دوره كلاسيك بين دوره‌هاي باروك و رُمانس قرار دارد. مشهورترين آهنگسازان اين دوره عبارتند از:

•       جوزف هايدن
•       ولفگانگ آمادئوس موتزارت
•       لودويگ وان بتهوون
•       فرانتس شوبرت
•       لوئيجي بوچريني
•       موزيو كلمنتي
•       آنتونيو سولر
•       آنتونيو ساليري
•       فرانسوا ژوزف گاسك
•       يوهان استاميتز
•       كارل فريدريش آبل
•       كارل فيليپ امانوئل باخ
•       كريستوف ويليبلد گلك

اين دوره را گاهي به نام دوره ويني كلاسيك يا كلاسيك وين نيز مي‌شناسند. چرا كه ولفگانگ آمادئوس موتزارت، جوزف هايدن، آنتونيو ساليري و لودويگ وان بتهوون همگي مدتي در وين كار مي‌كردند؛ و فرانس شوبرت نيز در همين شهر به دنيا آمده است.

ويژگي‌هاي سبك كلاسيك در موسيقي غربي

تغييرات اقتصادي اين دوره، تاثير زيادي بر روي تعداد نوازندگان در دسترس و كيفيت آنها گذاشت. به همين دليل هم در اواخر دوره باروك يك آهنگساز بزرگ مي‌توانست تمام منابع موسيقي يك شهر را به سمت خود جلب كند.

اين مساله انگيزه‌اي براي ديگر نوازندگان باقي نمي‌گذاشت و ظهور آنها را به تاخير مي‌انداخت. علاوه بر اين، اشتها براي تهيه مداوم موسيقي‌هاي جديد، كه خواستگاه‌شان سبك باروك بود؛ به اين معني بود كه آثار بايد با بهترين حالت ممكن اجرا شوند.

اما با ورود به دوره سبك كلاسيك در موسيقي غربي، فرم‌هايي مانند كنسرتو و سوناتا با شدت بيشتري معرفي مي‌شدند؛ و قوانين خاص‌تري براي آنها تدوين مي‌شد. در حالي كه فرم سمفوني نيز در همين دوره به جهان معرفي شد. كنسرتو گروسو با اجراي تكنوازي جايگزين شد. بنابراين نمايش توانايي‌هاي ويژه نوازندگان اهميت بيشتري پيدا كرد.

مقايسه دوره باروك و دوره كلاسيك

در اين دوره مي‌توانستيم تنوع و تضاد بيشتري را نسبت به گذشته در يك قطعه موسيقي مشاهده كنيم. تنوع كليدها، ملودي‌ها و ريتم‌ها در سبك كلاسيك افزايش يافت؛ و شوندگان پويايي بيشتري را در موسيقي‌هاي اين دوره شاهد بودند. تغيير مكرر حالات در سبك كلاسيك، نسبت به موسيقي‌هاي دوره باروك معمول‌تر بود.

ملودي‌هاي سبك كلاسيك معمولا كوتاه‌تر از موسيقي‌هاي ساخته شده در دوره باروك بودند. اندازه و دامنه اركسترها نيز افزايش يافت. هارپسيكورد ديگر از مد افتاد و جاي خود را به سازهاي بادي چوبي داد.

مهم‌ترين سازهاي دوره كلاسيك

سازهاي زهي

مهم‌ترين سازهاي زهي سبك كلاسيك در موسيقي عبارتند از:

•       ويولن
•       ويولا
•       ويولن سل
•       كنترباس

سازهاي بادي چوبي

همان‌طور كه گفتيم، در اين دوره سازهاي بادي چوبي كم‌كم جايگاهي براي خود دست و پا كردند. مهم‌ترين سازهاي بادي اين دوره عبارتند از:

•       كلارينت باست
•       كرباست
•       كلارينت دامور
•       كلارينت كلاسيك
•       فلوت
•       اوبو
•       فاگوت

كيبوردها

•       كلاويكورد
•       فورتپيانو
•       هارپسيكورد (استفاده از اين ساز در اواخر قرن هجدهم منسوخ شد)

سازهاي بادي برنجي

•       افيكلايد (پيش از ساز توبا از آن استفاده مي‌شد)
•       شيپور فرانسوي

فرم‌هاي موسيقي اين دوره

بيشتر سبك‌هاي فعلي موسيقي، در دوره كلاسيك بود كه به شكل امروزي خود درآمدند. در دوره رُمانس و قرن بيستم، مرزهاي موسيقي گسترش يافت به‌گونه‌اي كه اين سبك‌ها آزادتر و متنوع‌تر شدند؛ يا در كل يك سبك جديد از دل آنها بيرون آمد.

فرم‌هاي اصلي موسيقي در اين دوره عبارتند از:

•       سمفوني (بتهون، هايدن، موتسارت، شوبرت، برامس، چايكوفسكي، مالر، پروكوفيف و شوستاكوويچ معروف‌ترين موسيقي‌دانان اين سبك هستند)
•       كنسرتو (كنسرتو ويولن بتهوون، برامس، چايكوفسكي و سيبليوس، كنسرتو پيانو موتزارت، بتهوون و چايكوفسكي و كنسرتو ويولن سل دووراك و الگار)
•       اپرا
•       موسيقي مجلسي
•       سوناتا

موسيقي جاز در آمريكا متولد شده است و به عقيده بسياري از متخصصان، مي‌تواند بازتاب تنوع فرهنگي و فردگرايي اين كشور باشد. هسته اصلي اين سبك از موسيقي نفوذ و بيان احساسات شخصي از طريق بداهه‌نوازي است. اين سبك از موسيقي، در طول دوران شكوفايي خود محبوبيت زيادي كسب كرده و تا جايي گسترش يافته است كه سبك‌هاي متنوعي از آن متولد شده‌اند.

موسيقي جاز اولين بار در كافه‌هاي آمريكا به علاقمندان موسيقي معرفي شد. ولي در حال حاضر در بسياري از سالن‌هاي كنسرت و جشنواره‌هاي بزرگ سراسر جهان اين نوع موسيقي شنيده شده و حتي در چند آموزشگاه موسيقي در تهران نيز اين سبك جالب تدريس مي‌شود. براي آشنايي بيشتر با سبك موسيقي جاز، ما را تا انتها همراهي كنيد.

تولد سبك موسيقي جاز

نيواورلئان كه يكي از شهرهاي ايالت لوئيزيانا در آمريكا است؛ خواستگاه اين سبك از موسيقي است. اين شهر يكي از شهرهاي بندر بزرگ لونيزيانا است و هر ساله گردشگران زيادي از سراسر جهان در آنجا گرد هم مي‌آيند. در نتيجه درصد زيادي از اين افراد در معرض سبك‌هاي مختلف موسيقي هستند. موسيقي كلاسيك اروپا، بلوز آمريكايي و آهنگ‌ها و ريتم‌هاي آمريكاي جنوبي از جمله مهم‌ترين سبك‌هايي هستند كه با سفر به اين شهر ممكن است آنها را در كوچه‌ها و كافه‌ها بشنويد. در نهايت هم مجموعه‌اي از همين ريتم‌ها بود كه آنچه امروزه به نام موسيقي جاز مي‌شناسيم را به وجود آورد. در مورد منشأ كلمه جاز (jazz) بين موسيقي‌دانان مطرح، اختلاف نظر وجود دارد. اگرچه تصور مي‌شود جاز در گذشته يك اصطلاح جنسي بوده است.

تاثير لوئيز آرمسترانگ بر روي موسيقي جاز

نكته‌اي كه موسيقي جاز را از ديگر سبك‌ها متمايز مي‌كند؛ تمركز آن روي بداهه‌نوازي است. لوئيز آرمسترانگ، نوازنده ترومپت در نيواورلئان را پدر بداهه‌نوازي جاز مي‌دانند. تكنوازيهاي ترومپت او ملوديك و پر از انرژي بود. آرمسترانگ، در دهه‌هاي 1920 و 1930 ميلادي رهبري چندين گروه موسيقي را بر عهده داشت و در مورد موضوع شكل دادن به سبك شخصي در بداهه‌نوازي، الهام‌بخش نوازندگان بي‌شماري بود.

گسترش جاز

به لطف سوابق آرمسترانگ و ديگر نوازندگان اين سبك در نيواورلئان، جاز توانست در مدت زمان كوتاهي مخاطبان راديويي زيادي را جذب كند. محبوبيت اين سبك از موسيقي همزمان با پختگي كامل آن باعث شد كه مراكز فرهنگي مهمي در آمريكا، ظرف مدت كوتاهي به نمايش موسيقي جاز بپردازند. شيكاگو، كانزاس سيتي و نيويورك پررونق‌ترين كنسرت‌هاي موسيقي را در دهه 1940 برگزار مي‌كردند. در آن دهه درخشان، سالن‌هاي موسيقي اين شهرها مملو از طرفداراني مي‌شد كه براي ديدن گروه‌هاي بزرگ جاز دور هم جمع شده بودند.

يكي از بزرگ‌ترين خوانندگان موسيقي جاز در دهه 1930 تا 1950 ميلادي، بيلي هاليدي بود. او اولين آهنگ‌هاي خود را با بني گودمن ضبط كرد اما با اركستر Count Count Basie شهرت فراوان و جهاني پيدا كرد.

جايگاه جاز در موسيقي امروز

جاز يك فرم هنري بسيار پيشرفته است كه از جهات مختلفي همچنان در حال تكامل و گسترش مي‌باشد. به همين دليل، سبكي كه در هر دهه خلق مي‌شود متفاوت از جازي است كه در دهه‌هاي پيشين شنيده‌ايم و احتمالا تفاوت زيادي با جاز خلق شده در دهه‌هاي آينده دارد. شايد همين تغيير ماهيت و تكامل است كه اين سبك از موسيقي را محبوب دل‌ها كرده است.

از روزهاي آغاز به كار اين سبك موسيقي، جاز تغيير و تحولات زيادي را تجربه كرد و سبك‌هاي متنوعي از جمله موسيقي آوانگارد، جاز لاتين و جاز–راك تركيبي از آن متولد شدند. امروزه جاز آنقدر متنوع و گسترده شده است كه در سبك هر هنرمندي نكات جالبي در مورد اين نوع موسيقي وجود دارد. بنابراين براي شناخت تمام سبك‌هاي موسيقي جاز، بايد سال‌ها مطالعه كرد و به تمام نكاتي كه ممكن است در كار متخصصان اين سبك وجود داشته باشد، اشراف كامل داشت.